Misschien wel het meest iconische en meest invloedrijke (en zéker het meest beruchte en het meest omstreden) kunstwerk van de twintigste eeuw is ‘de pisbak van Marcel Duchamp‘: een urinoir uit een sanitairwinkel met een handtekening erop.

Officieel heet het werk ‘Fountain’, en werd het – ondertekend door ene ‘R. Mutt‘ – in 1917 ingezonden voor een avant-garde-expo in New York.
Het werd uiteindelijk overigens niet eens tentoongesteld op de expo, en het ‘origineel’ – voor zover een readymade origineel kan zijn, uiteraard – raakte al snel verloren.

Als u dus ooit ‘Fountain’ in een museum zag, gaat het om één van de vele replica’s die Duchamp jaren later liet maken.
Maar over de replica-urinoirs van Duchamp gesproken: was die Duchamp wel de échte bedenker van het originele, wilde en geniale idee om een urinoir als kunstwerk tentoon te stellen? Of was ‘zijn’ readymade al gemaakt door een andere kunstenaar?

Want de laatste jaren duikt steeds vaker de theorie op dat ‘Fountain’ helemaal geen bedenksel uit de koker van Duchamp was, maar wel van ene barones Elsa von Fretyag-Loringhoven: een dame die in de New Yorkse kunstkringen vertoefde, daar met een baron trouwde, en er met Duchamp bevriend raakte.

En die het dadaïsme in de praktijk toepaste door rond te wandelen in zelfgemaakte outfits van gevonden blikjes, kapotte banden en verlepte groenten.

Haar naam verdween helemaal tussen de plooien van de kunstgeschiedenis, en bewegende beelden van haar zijn er amper, maar Duchamp schreef in een later
opgedoken brief wel dat zij het werk inzond…

In ‘ALREADYMADE’ duikt Barbara Visser niet alleen in de geschiedenis van de beruchte pisbak, maar botst ze ook op de vele vragen die de zaak oproept.
Vragen zoals: is een ordinaire pisbak wel kunst? En zo neen: wat is dan wél kunst? En Continue reading “Art & Film: ALREADYMADE (Barbara Visser)” »